Κείμενο: Γιώργος Αρβανίτης
Φωτογραφίες: Γεώργιος Σαρρής
ήταν μια κουβέντα σχετικά με μια φωτογραφία του φίλτατου κ. Γεωργίου Σαρρή. Συζητώντας με τον Γιώργο λοιπόν για το όχημα 309 του αμαξοστασίου Αγίου Δημητρίου της ΟΣΥ (το οποίο είναι το αρχαιότερο O405N βάσει αριθμού πλαισίου της ΟΣΥ) είπαμε ότι είναι μια καλή ευκαιρία να δούμε την προσφορά του συγκεκριμένου τύπου λεωφορείου στα συγκοινωνιακά δρώμενα της Αθήνας. Ειδικά με την οριστική τους απόσυρση να αναμένεται πολύ σύντομα. Ας πάμε να τη δούμε λοιπόν.
Η ΑΡΧΗ
Η ιστορία τους ξεκινάει την εποχή της ιδιωτικοποίησης των
αστικών λεωφορείων στην Αθήνα μετά τη διάλυση της ΕΑΣ και την ίδρυση των ΣΕΠ το
1992. Μία από τις πρώτες εξαγγελίες (όπως συμβαίνει συνήθως σε τέτοιας
διάστασης αλλαγές) υπήρξε η άμεση ανανέωση του στόλου των οχημάτων. Πράγματι, σε
σύντομο χρονικό διάστημα, την άνοιξη του 1993 σε ειδική εκδήλωση παρουσιάστηκαν
οι προτάσεις των κατασκευαστών με την Mercedes-Benz να «κλέβει την παράσταση» συμμετέχοντας με τρία demo λεωφορεία τα οποία
μάλιστα δρομολογήθηκαν στο συγκοινωνιακό δίκτυο της Αθήνας και δοκιμάστηκαν σε
πραγματικές συνθήκες.
Η ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ
Το O405N με την απλότητα της
κατασκευής του (ουσιαστικά ήταν ένα τροποποιημένο κλασικό Ο405 χωρίς να έχει
ιδιαίτερα πολύπλοκες τεχνικές εφαρμογές για να επιτύχει το χαμηλό δάπεδο), την
ιδιαίτερα ανταγωνιστική τιμή του και – κυρίως – τη φήμη στην Ελλάδα του
ονόματος της Mercedes-Benz «σάρωσε» τις παραγγελίες.
Έτσι από τα 600 συνολικά οχήματα στην πρώτη φάση της προμήθειας κατόρθωσε να
αποσπάσει παραγγελία για τα μισά, 300 οχήματα, τα οποία μάλιστα κατασκευάστηκαν
σε χρόνο ρεκόρ και ήδη μέχρι τα τέλη του 1993 το σύνολό τους βρισκόταν στην
Ελλάδα. Να σημειωθεί μάλιστα ότι για τη μείωση του χρόνου αποπεράτωσης των
οχημάτων τα λεωφορεία αυτά ήρθαν ημιτελή και η αποπεράτωσή τους έγινε στη χώρα
μας από ελληνικές εταιρίες (για παράδειγμα το σαλόνι των επιβατών τοποθετήθηκε
εδώ από την Intercat,
μια εταιρία που διαπρέπει στον κλάδο της μέχρι και σήμερα). Έτσι ήδη από τον
Οκτώβριο του 1993 περίπου 60 οχήματα αυτού του τύπου ήταν ήδη στο δρόμο για να
εξυπηρετήσουν το αθηναϊκό επιβατικό κοινό.
ΑΛΛΑΓΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ, ΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ, και
«ΜΠΛΕΞΙΜΟ»
Στα τέλη του 1993 η νέα Κυβέρνηση που εκλέχθηκε στις εκλογές
του Οκτωβρίου κρατικοποίησε όπως είχε εξαγγείλει προεκλογικά εκ νέου τα αστικά
λεωφορεία της Αθήνας. Τα Ο405Ν που ήδη βρίσκονταν στη χώρα και προετοιμάζονταν
για κυκλοφορία βρέθηκαν ξαφνικά «στον αέρα». Δεν ήταν σαφές πλέον ούτε ποιος θα
τα παραλάβει, ούτε ποιος θα τα πληρώσει. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να
αποθηκευτούν σε διάφορους χώρους στην Αττική μέχρι να διευθετηθούν όλες αυτές
οι εκκρεμότητες, όσα δε είχαν προλάβει να κυκλοφορήσουν από τους μετόχους των
ΣΕΠ αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία προσωρινά. Τελικά από τον Μάρτιο του 1994
άρχισαν να ταξινομούνται σταδιακά στο όνομα του νεοσύστατου ΟΑΣΑ που ανέλαβε το
σύνολο του συγκοινωνιακού έργου της Αθήνας και μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου είχαν
ταξινομηθεί και τεθεί στην κυκλοφορία στο σύνολό τους.
Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Στα χρόνια που ακολούθησαν εξοπλίστηκαν με κλιματισμό,
«φόρεσαν» τα χρώματα του Τσεκλένη στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και ήταν
ένας από τους πλέον αξιόπιστους τύπους οχημάτων του στόλου της ΕΘΕΛ (αργότερα
ΟΣΥ) για πάρα πολλά χρόνια. Αρχικά στελέχωσαν το αμαξοστάσιο του Ελληνικού (στο
οποίο και έδρευαν τα περισσότερα μέχρι το κλείσιμό του), αποτέλεσαν τον πρώτο
στόλο κατά την ίδρυση του αμαξοστασίου της Ανθούσας (στο οποίο εδρεύει ένα από
αυτά με ξεχωριστή ιστορία), αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά του αμαξοστασίου του
Αγίου Δημητρίου (μετά την απόσυρση της ελληνικής εκδοχής τους κατασκευής της
ΕΛΒΟ και αργότερα των ολλανδικών Den Oudsten), ενώ έκαναν ένα πέρασμα και από το αμαξοστάσιο του
Βοτανικού. Κάλυψαν στη διάρκεια των ετών το σύνολο του δικτύου της Αθήνας από
άκρη σε άκρη απροβλημάτιστα και αθόρυβα – ακούραστοι εργάτες.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ
Μέχρι το 2011 ελάχιστα οχήματα είχαν αποσυρθεί, και αυτά
είτε ήταν θύματα σοβαρών τροχαίων ατυχημάτων είτε είχαν βρεθεί στο λάθος μέρος
τη λάθος στιγμή με αποτέλεσμα να καταστραφούν από ταραχοποιούς. Τότε όμως
ξεκίνησε η σταδιακή τους απόσυρση όταν ένας αριθμός οχημάτων αποσύρθηκε ως
πλεονάζων στόλος με την έλευση των Irisbus Citelis CNG. Ανάμεσα τους ήταν σχεδόν
το σύνολο των οχημάτων που έθεσαν σε κυκλοφορία την εποχή των ΣΕΠ οι μέτοχοί
τους. Στα επόμενα χρόνια σταδιακά όποιο λεωφορείο εμφάνιζε κάποιο σοβαρό
τεχνικό πρόβλημα ή είχε κάποιο ατύχημα η επισκευή του οποίου ήταν ασύμφορη
αποσυρόταν από την κυκλοφορία. Η μη ανανέωση του στόλου των οχημάτων της ΟΣΥ
όλα αυτά τα χρόνια εμπόδιζε κάθε σκέψη σχετικά με την οριστική απόσυρση τους
και ακόμα και στα βαθιά γεράματα συνέχιζαν να προσφέρουν ότι καλύτερο είχαν να
δώσουν στις μετακινήσεις των Αθηναίων. Το 2021 όμως με την έλευση των leasing λεωφορείων στις
συγκοινωνίες της πόλης άρχισε να μειώνεται απότομα ο αριθμός των O405N που παρέμεναν στην κυκλοφορία. Χάρη
την παράταση του ορίου ζωής που δόθηκε στα λεωφορεία δημοσίας χρήσης λόγω της
πανδημίας του Covid-19 ελάχιστα
από αυτά – μετρημένα στα δάχτυλα – συνεχίζουν να προσφέρουν μέχρι σήμερα παρόλο
που διανύουν το τριακοστό τους έτος! Ένα μάλιστα από αυτά, το 116 του
αμαξοστασίου της Ανθούσας κατέχει πλέον το ρεκόρ του μακροβιότερου οχήματος στην
ιστορία των συγκοινωνιών της Αθήνας, συμπλήρωσε τον περασμένο Μάρτιο 29 χρόνια
κυκλοφορίας και συνεχίζει! Είναι όμως πλέον βέβαιο ότι αυτή η χρονιά είναι
πλέον η τελευταία τους. Μέχρι το τέλος του έτους θα έχουν αποσυρθεί και τα
εναπομείναντα οχήματα και το κεφάλαιο O405N
στην ιστορία της ΟΣΥ θα κλείσει οριστικά. Σίγουρα θα λείψουν σε πολλούς και
σίγουρα θα πρέπει να κρατηθεί ένα από αυτά από την ΟΣΥ ως μουσειακό – ιδανικά
αυτό της Ανθούσας που έχει (μέχρι στιγμής τουλάχιστον) τη μεγαλύτερη ιστορία.
Γιώργος Αρβανίτης, 26/7/2023
Ο Γεώργιος Σαρρής χάρη στον οποίο γράφτηκε το παραπάνω κείμενο εκτός από τα
λεωφορεία της Αθήνας ασχολείται και με τη φωτογραφία. Γυρίζοντας στους δρόμους
της Αθήνας φωτογραφίζει τα λεωφορεία της και τα ανεβάζει στη σελίδα που διατηρεί
στο Facebook την οποία
μπορείτε να βρείτε (και να ακολουθήσετε αν σας αρέσει!) στο παρακάτω λινκ.
https://www.facebook.com/ellinikaleoforeia/
Το μακροβιότερο λεωφορείο που κυκλοφόρησε ποτέ στους δρόμους της Αθήνας, το 116 του αμαξοστασίου Ανθούσας στις 8 Ιουνίου 2023 Φωτ. Γεώργιος Σαρρής
Το λεωφορείο που αποτέλεσε την αφορμή για το συγκεκριμένο άρθρο, το 309 του
αμαξοστασίου Αγίου Δημητρίου στις 25 Ιουλίου 2023 Φωτ. Γεώργιος Σαρρής
Το ίδιο λεωφορείο από την άλλη πλευρά. Είναι βάσει αριθμού πλαισίου (WDB35743413074622) το αρχαιότερο O405N που κυκλοφορεί
σήμερα στο στόλο της ΟΣΥ. Ο λόγος για τον οποίο δεν ταξινομήθηκαν με τη σειρά
παραγωγής τους είναι ότι λόγω της παρατεταμένης αποθήκευσής τους πήγαιναν για
ταξινόμηση με τη σειρά που ήταν παρκαρισμένα. Φωτ. Γεώργιος Σαρρής
Αφού είδαμε το αρχαιότερο O405N της ΟΣΥ ας δούμε και το
νεότερο που είναι ακόμα σε κυκλοφορία (WDB35743413075180). Το 996 του αμαξοστασίου Αγίου Δημητρίου στις
27 Φεβρουαρίου 2023 Φωτ. Γεώργιος Σαρρής
