- Κραυγή αγωνίας από τον Σύνδεσμο Πρακτόρων Τουρισμού Μακεδονίας – Θράκης
- Κατεπείγον έγγραφο σε όλους τους αρμόδιους
Η Σχολική Μεταφορά στην Ελλάδα Καταρρέει: Οι 5 Σκληρές Αλήθειες
Η Κρυφή Κρίση Πίσω από την Καθημερινή Διαδρομή
Η εικόνα του σχολικού λεωφορείου που διασχίζει τους δρόμους κάθε πρωί και μεσημέρι είναι τόσο οικεία, που έχει γίνει σχεδόν δεδομένη στην καθημερινότητά μας. Αποτελεί σύμβολο ρουτίνας, ασφάλειας και απρόσκοπτης πρόσβασης στη γνώση για χιλιάδες μαθητές σε ολόκληρη τη χώρα. Τι θα γινόταν, όμως, αν αυτή η εικόνα άρχιζε να σβήνει; Αν τα λεωφορεία ακινητοποιούνταν και τα καθίσματα έμεναν άδεια;
Αυτό ακριβώς το δυσοίωνο σενάριο περιγράφει μια πρόσφατη, κατεπείγουσα επιστολή του Συνδέσμου Πρακτόρων Τουρισμού Μακεδονίας-Θράκης προς τις αρμόδιες αρχές. Πίσω από τη φαινομενικά απλή υπηρεσία της σχολικής μεταφοράς, κρύβεται μια οικονομική πραγματικότητα που έχει ξεπεράσει κάθε όριο αντοχής. Ένα σύστημα που βασίζεται σε έναν μαθηματικό τύπο του 2011 βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης, απειλώντας να αφήσει χιλιάδες μαθητές χωρίς μέσο μεταφοράς και τους γονείς τους σε απόγνωση.
Οι 5 Λόγοι που το Σύστημα Μεταφοράς Μαθητών δεν Είναι Βιώσιμο
Η επιστολή του Συνδέσμου αποκαλύπτει με ψυχρούς αριθμούς γιατί η μεταφορά μαθητών έχει πάψει να είναι οικονομικά βιώσιμη για τις εταιρείες που την αναλαμβάνουν. Οι λόγοι είναι συγκεκριμένοι, τεκμηριωμένοι και συνθέτουν την εικόνα μιας συστημικής αποτυχίας.
1. Το Κόστος των Λεωφορείων έχει Εκτοξευθεί Πέρα από Κάθε Λογική
Η ανανέωση του στόλου, μια απόλυτη προϋπόθεση για την ασφαλή μετακίνηση των παιδιών, έχει μετατραπεί σε έναν οικονομικό εφιάλτη. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το κόστος απόκτησης ενός νέου λεωφορείου έχει αυξηθεί κατά περίπου 50% τα τελευταία χρόνια. Η κατάσταση είναι ακόμα πιο δραματική στην αγορά των μεταχειρισμένων οχημάτων, όπου η ζήτηση έχει οδηγήσει σε μια εκρηκτική αύξηση της τάξης του 85% – 90%.
Αυτό δεν είναι απλώς ένα νούμερο σε έναν ισολογισμό· είναι ένα εμπόδιο που εμποδίζει την αντικατάσταση ενός παλιού λεωφορείου με ένα νέο, θέτοντας άμεσα σε κίνδυνο την ασφάλεια των μαθητών.
2. Τα Πάγια Έξοδα "Πνίγουν" τις Επιχειρήσεις (Και δεν Είναι Μόνο τα Καύσιμα)
Πέρα από το κόστος αγοράς, τα λειτουργικά έξοδα έχουν αυξηθεί δραματικά σε τρία διαφορετικά μέτωπα, δημιουργώντας ένα ασφυκτικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις. Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στα καύσιμα, αλλά επεκτείνεται σε κάθε πτυχή της λειτουργίας.
Πάγια έξοδα οχήματος: Τα σταθερά κόστη που συνδέονται με κάθε λεωφορείο έχουν εκτοξευθεί, με τις αυξήσεις να είναι αποκαλυπτικές:
- Ασφάλιστρα: +20% έως +70%
- ΚΤΕΟ: +25%
- Τεχνικοί έλεγχοι – ΚΕΚ: +100%
- Οδική βοήθεια: +55%
- Πρόστιμα Κ.Ο.Κ.: +50% (τα οποία, ανεξαρτήτως υπαιτιότητας του οδηγού, επιβαρύνουν αποκλειστικά την επιχείρηση).
Κόστος συντήρησης: Παράλληλα, το κόστος συντήρησης των οχημάτων —που περιλαμβάνει ανταλλακτικά, αναλώσιμα και εργασίες συνεργείων— έχει αυξηθεί κατά 30% έως 40%, επιβαρύνοντας άμεσα την ικανότητα των μεταφορέων να διατηρούν τον στόλο τους σε άριστη και ασφαλή κατάσταση.
Γενικό λειτουργικό κόστος: Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το συνολικό λειτουργικό κόστος των ίδιων των επιχειρήσεων (ενοίκια, ενέργεια, μισθοδοσία, λογιστές, ασφαλιστικές εισφορές) έχει αυξηθεί κατά περίπου 30%, καθιστώντας την οικονομική εξίσωση πρακτικά αδύνατη.
3. Ο Οδηγός δεν Πληρώνεται για τον Πραγματικό του Χρόνο
Ίσως το πιο παράλογο σημείο του ισχύοντος συστήματος είναι ο τρόπος υπολογισμού της αμοιβής των οδηγών. Ο μαθηματικός τύπος του 2011 προβλέπει ότι ο οδηγός αμείβεται αποκλειστικά για τον υπολογιζόμενο χρόνο του δρομολογίου. Αυτό αγνοεί πλήρως την πραγματικότητα της εργασίας του.
Η πραγματική ημερήσια απασχόληση ενός οδηγού αποτελείται τουλάχιστον από δύο ώρες: μία πρωινή άφιξη και μία μεσημεριανή επιστροφή, που συνιστούν το ουσιαστικό και αναντικατάστατο πλαίσιο της εργασίας τους. Σε πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, όπου έργα όπως το flyover και οι κυκλοφοριακές συνθήκες επεκτείνουν δραματικά τον χρόνο μετακίνησης, η αμοιβή που βασίζεται σε θεωρητικούς υπολογισμούς είναι απλώς εκτός πραγματικότητας. Δεδομένου ότι η σύγχρονη αγορά εργασίας επιβάλλει συμβάσεις πλήρους απασχόλησης, το μοντέλο αυτό καθιστά σχεδόν αδύνατη την εύρεση επαγγελματιών για να καλύψουν τις θέσεις.
4. Η Αμοιβή των Συνοδών Είναι Εξοργιστικά Χαμηλή
Αν η κατάσταση είναι δύσκολη για τους οδηγούς, για τους συνοδούς είναι τραγική. Η προβλεπόμενη αμοιβή των 10,20€ ημερησίως, ανεξάρτητα από τις πραγματικές ώρες εργασίας, αποτελεί προσβολή για την κρισιμότητα και την ευθύνη του ρόλου τους. Πρόκειται για έναν de facto αποκλεισμό από την αγορά εργασίας, καθώς κανένας επαγγελματίας δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε μια τόσο κρίσιμη θέση ευθύνης υπό αυτές τις συνθήκες.
Το έργο τους είναι τεράστιας σημασίας, ειδικά όταν πρόκειται για τη συνοδεία μαθητών ΑμεΑ, όπου απαιτούνται πρόσθετα προσόντα. Το πόσο ανεπαρκής είναι αυτή η πρόβλεψη αποδεικνύεται έμπρακτα από το ίδιο το κράτος: η Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης, για να καλύψει τα δρομολόγια που μένουν αδιάθετα, αναγκάζεται να μισθώνει οχήματα και να προσλαμβάνει οδηγούς και συνοδούς με συμβάσεις πλήρους απασχόλησης, επιβεβαιώνοντας ότι το επίσημο μοντέλο αμοιβής είναι πρακτικά ανεφάρμοστο.
5. Οι Μεταφορείς "Τιμωρούνται" για τις Απουσίες των Μαθητών ΑμεΑ
Ένα ακόμη παράδοξο του συστήματος αφορά τη μεταφορά μαθητών με αναπηρία (ΑμεΑ). Πολύ συχνά, οι μαθητές αυτοί μπορεί να απουσιάζουν χωρίς προηγούμενη ενημέρωση. Παρόλα αυτά, οι μεταφορικές εταιρείες είναι υποχρεωμένες να εκτελέσουν κανονικά το δρομολόγιο, με όλο το σχετικό κόστος (καύσιμα, οδηγός, συνοδός).
Το πρόβλημα είναι ότι κατά την εκκαθάριση των λογαριασμών, τους ζητείται συχνά να εκδώσουν πιστωτικά τιμολόγια για αυτές τις απουσίες. Αυτή η πρακτική καθιστά το τελικό τους έσοδο εντελώς αβέβαιο και τους μετατρέπει σε «τιμωρούς» για λόγους που δεν ελέγχουν. Ως αποτέλεσμα, όλο και λιγότερες εταιρείες είναι διατεθειμένες να συμμετέχουν στους διαγωνισμούς, αποθαρρυμένες από τον κίνδυνο να αφήσουν τους πιο ευάλωτους μαθητές χωρίς την κρίσιμη υπηρεσία μεταφοράς.
Θα Μείνουν τα Παιδιά μας χωρίς Σχολικό;
Τα στοιχεία είναι αδιαμφισβήτητα. Ο μαθηματικός τύπος του 2011, που σχεδιάστηκε για μια εντελώς διαφορετική οικονομική εποχή, έχει χάσει κάθε επαφή με την πραγματικότητα. Δεν είναι απλώς παρωχημένος· είναι η αιτία που ένα ολόκληρο σύστημα, ζωτικής σημασίας για την κοινωνία, κινδυνεύει με πλήρη κατάρρευση.
Αν δεν υπάρξει άμεση και ριζική αναθεώρησή του, ο επόμενος διαγωνισμός για τη μεταφορά μαθητών κινδυνεύει να αποβεί άγονος. Το αποτέλεσμα θα είναι ένα: χιλιάδες μαθητές θα στερηθούν το αυτονόητο δικαίωμα της ασφαλούς μεταφοράς προς και από το σχολείο τους. Το ερώτημα δεν είναι ποιος είναι διατεθειμένος να πληρώσει, αλλά πότε οι αρμόδιοι θα αναγνωρίσουν το πραγματικό κόστος και θα πράξουν τα δέοντα, πριν το κουδούνι χτυπήσει σε άδεια σχολεία.
