ΔΕΝ επιτρέπονται οι κάμερες στο εσωτερικό αστικών και υπεραστικών λεωφορείων

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, απέρριψε την αίτηση αστικού ΚΤΕΛ, αλλά και του ΟΑΣΘ, για εγκατάσταση καμερών ασφαλείας με καταγραφή (dash cams) στα λεωφορεία.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ:

Με αφορμή επεισόδια και βανδαλισμούς, που συμβαίνουν εντός λεωφορείων, το Αστικό ΚΤΕΛ Κατερίνης ΑΕ, υπέβαλε ερώτημα στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, εαν μπορεί να τοποθετήσει δύο κάμερες καταγραφής, μία μπροστά για να επιτηρεί τη συμπεριφορά του οδηγού και μια πίσω για να επιτηρεί τους επιβάτες.

Η Αρχή έκρινε με απόλυτο τρόπο, ότι η καταγραφή του οδηγού είναι παράνομη, ενώ θεώρησε ότι η καταγραφή των επιβατών είναι μεν θεμιτή, αλλά υπερβολική και τελικώς απέρριψε την αίτηση.

δειτε και: Θα μπουν κάμερες ασφαλείας στα λεωφορεία του ΟΑΣΘ;

Η απόφαση αφορά κάμερες καταγραφής (με αποθηκευτικό μέσο) και όχι τις κάμερες επιτήρησης (ελέγχου θυρών), οι οποίες δεν καταγράφουν, απλά λειτουργούν ως καθρέπτες για να βλέπει ο οδηγός τι συμβαίνει, οι οποίες είναι νόμιμες και υπάρχουν ήδη σε όλα σχεδόν τα αστικά λεωφορεία.

Η ΑΠΔΠΧ γνωμοδότησε επίσης, παλαιότερα, ότι δεν είναι νόμιμη η εγκατάσταση καμερών "που αποσκοπούν στην αποτροπή προσβλητικών συμπεριφορών κατά οδηγών λεωφορείων και της ρύπανσης οχημάτων".

Στην πράξη λοιπόν, ο οδηγός δεν μπορεί να κάνει χρήση οπτικο-ακουστικών μέσων, για να αποδείξει προσβλητική συμπεριφορά επιβατών εναντίον του, αντίθετα με τους επιβάτες, που με το κινητό τους τηλέφωνο καταγράφουν (παρανόμως) τον οδηγό και δημοσιοποιούν μάλιστα το υλικό στο διαδίκτυο! Καμία τέτοια παράνομη πράξη καταγραφής του οδηγού από επιβάτη, που συμβαίνει χωρίς την άδεια της ΑΠΔΠΧ, δεν στηλιτεύεται από τα ΜΜΕ, που διψούν για "viral βιντεάκια", διαιωνίζοντας την παρανομία.

Ολόκληρη η απόφαση:

Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 46 / 2008

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα συνήλθε μετά από πρόσκληση του Προέδρου της σε τακτική συνεδρίαση την 19-06-08 στο κατάστημά της αποτελούμενη από τον Χ. Παληοκώστα, Αναπληρωτή Πρόεδρο, και τους Λ. Κοτσαλή, Α. Πομπόρτση, Α. Παπανεοφύτου,  Α. Πράσσο, Α.Ι. Μεταξά και Α. Ρουπακιώτη τακτικά μέλη. Στη συνεδρίαση, χωρίς δικαίωμα ψήφου, κατά τη συζήτηση του θέματος παρέστη η εισηγήτρια Κ. Καμπουράκη, υπάλληλος του τμήματος ελεγκτών, καθώς και η Α. Χρυσοβελίδου ως γραμματέας, υπάλληλος του Διοικητικού–Οικονομικού Τμήματος, μετά από εντολή του Προέδρου.

Η Αρχή έλαβε υπόψη τα ακόλουθα:

Στις 30-1-2008  (εφεξής «υπεύθυνος της επεξεργασίας»)  γνωστοποίησε στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων την πρόθεση εγκατάστασης κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης σε είκοσι πέντε (25) λεωφορεία.

 Πρωταρχικός σκοπός της παραπάνω επεξεργασίας, όπως ρητά αναφέρεται σε συνημμένο υπόμνημα, δηλώθηκε η προστασία της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας των οδηγών (εργαζομένων) και των επιβατών. Το συγκεκριμένο μέτρο κρίθηκε απαραίτητο από τον υπεύθυνο της επεξεργασίας εξαιτίας της αύξησης της εγκληματικότητας, ενώ συνοπτικά αναφέρθηκαν και περιπτώσεις «λεωφοροπειρατείας». Η εγκατάσταση και λειτουργία του κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης θα μπορούσε να συνδράμει στο έργο των διωκτικών αρχών σε περιπτώσεις παράνομων πράξεων μέσα στα λεωφορεία. Αναλυτικότερα στην αίτηση του  υπεύθυνου της επεξεργασίας αναφερόταν ότι σε κάθε λεωφορείο θα τοποθετηθούν δύο (2) κάμερες στο εσωτερικό του λεωφορείου, μία στο μπροστινό μέρος και μία στο πίσω μέρος. Ειδικότερα, η πρώτη κάμερα θα καταγράφει τον οδηγό και η πίσω το εσωτερικό μέρος τους λεωφορείου, με εικόνα από πίσω προς τα εμπρός.

 Πέραν του παραπάνω σκοπού της επεξεργασίας, και όσον αφορά την μπροστινή κάμερα, ο υπεύθυνος της επεξεργασίας έκρινε αναγκαία την λήψη της εικόνας των οδηγών των λεωφορείων ώστε να διαπιστώνεται η σωστή συμπεριφορά των οδηγών (οδική και κοινωνική). Όπως αναφέρεται στο σχετικό υπόμνημα : «Περαιτέρω η λήψη της εικόνας του οδηγού δεν συνιστά σε καμία περίπτωση προσβολή της προσωπικότητας και της ανθρώπινης αξιοπρεπείας του, δεδομένου ότι η εργασία του εξαντλείται στην οδήγηση του λεωφορείου, χωρίς να υπεισέρχεται σε προσωπικές ή κοινωνικές πτυχές της ζωής και προσωπικότητας του οδηγού (δηλαδή η εργασία του οδηγού δεν αποτελεί κοινωνικό-επαγγελματική συναναστροφή. Ώστε η βιντεοσκόπηση να πλήττει το δικαίωμά του στην ιδιωτικότητα».

 Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω,

 ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

 1. H επεξεργασία δεδομένων μέσω κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης συνιστά επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η οποία υπόκειται στις ρυθμίσεις του Ν. 2472/1997 για την προστασία του προσώπου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 1 εδ. β΄ του Ν. 2472/1997 «Τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για να τύχουν νόμιμης επεξεργασίας πρέπει :... β)          Να είναι συναφή, πρόσφορα, και όχι περισσότερα από όσα κάθε φορά απαιτείται εν όψει των σκοπών της επεξεργασίας». Περαιτέρω, το άρθρο 5 παρ. 2 περ. ε΄ του ίδιου νόμου ορίζει ότι η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα χωρίς τη συγκατάθεση των υποκειμένων επιτρέπεται όταν «η επεξεργασία είναι απολύτως αναγκαία για την ικανοποίηση του έννομου συμφέροντος που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή ο τρίτος ή οι τρίτοι στους οποίους ανακοινώνονται τα δεδομένα και υπό τον όρο ότι τούτο υπερέχει προφανώς των δικαιωμάτων και συμφερόντων των προσώπων στα οποία αναφέρονται τα δεδομένα και δεν θίγονται οι θεμελιώδεις ελευθερίες αυτών».

2. Η Αρχή με την Οδηγία 1122/2000 για τα κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης έχει κρίνει ότι η λήψη και επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης που λειτουργεί μονίμως, συνεχώς ή κατά τακτά χρονικά διαστήματα δεν επιτρέπεται, διότι προσβάλλει την προσωπικότητα και την ιδιωτική ζωή του ατόμου.

Κατ' εξαίρεση η λήψη και η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα  με κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης είναι νόμιμη χωρίς τη συγκατάθεση του υποκειμένου, υπό τις προϋποθέσεις του Ν. 2472/1997, εφόσον ο σκοπός της  επεξεργασίας είναι η προστασία προσώπων ή αγαθών. Κριτήρια για τη νομιμότητα της επεξεργασίας είναι οι αρχές της αναλογικότητας και της αναγκαιότητας. Ειδικότερα, πρέπει να εξετάζεται αν το μέσο είναι το απολύτως αναγκαίο για τον επιδιωκόμενο σκοπό, ο οποίος δεν μπορεί να επιτευχθεί με λιγότερο επαχθή για το πρόσωπο μέσα που έχουν κριθεί ή αποδεικνύονται ανεπαρκή στη συγκεκριμένη περίπτωση, ενώ το συμφέρον του υπευθύνου της επεξεργασίας είναι υπέρτερο των δικαιωμάτων και συμφερόντων των προσώπων στα οποία αναφέρονται τα δεδομένα και δεν θίγονται οι θεμελιώδεις ελευθερίες τους.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση ως πρωταρχικός σκοπός της επεξεργασίας δηλώνεται η προστασία και ασφάλεια προσώπων. Ωστόσο, εφόσον το συγκεκριμένο κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης  αποβλέπει στην προστασία των προσώπων μέσα στο λεωφορείο, τα δεδομένα που συλλέγονται δεν θα πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να μπορούν να χρησιμεύουν για τον έλεγχο της συμπεριφοράς ή της απόδοσης των εργαζομένων (των οδηγών στην συγκεκριμένη περίπτωση).

Το θέμα που εξετάζεται είναι κατά πόσο αυτός ο σκοπός της προστασίας των επιβατών συμπεριλαμβανομένου του οδηγού, μπορεί να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας μέσα λιγότερο επαχθή και προσβλητικά της προσωπικότητας του οδηγού (αρχή της αναγκαιότητας), όπως επίσης και σε ποιο βαθμό τα μέσα αυτά (κάμερες) επιτυγχάνουν το συγκεκριμένο σκοπό της ασφάλειας δικαιολογώντας την συνεχή παρακολούθηση (αρχή της αναλογικότητας).

Η συνεχής παρακολούθηση του οδηγού και των επιβατών,  έχει σαν  αποτέλεσμα να λειτουργεί το αίσθημα του “φόβου” προληπτικά για κάθε παράνομη ενέργεια που θα μπορούσαν να διαπράξουν. Ωστόσο είναι προσβλητικό για την προσωπικότητα αφενός των επιβατών να εκτίθενται σε συνεχή παρακολούθηση και αφετέρου του οδηγού, να εργάζεται κάποιος υπό συνθήκες “φόβου”. 

Ειδικότερα για την παρακολούθηση του εργαζομένου (οδηγού) η Αρχή κρίνει ότι δεν είναι νόμιμος. Η αρχή αυτή διατυπώνεται σαφώς στο άρθρο 1 παρ. Β της Οδηγίας 1122/2000 αλλά αναφέρεται ρητά και στην Οδηγία 115/2001 (της 20/09/2001) της Αρχής για την Επεξεργασία δεδομένων των εργαζομένων. Ο έλεγχος της συμπεριφοράς του οδηγού μπορεί να επιτευχθεί και με άλλα μέσα, όπως είναι για παράδειγμα η παροχή στους επιβάτες  της δυνατότητας υποβολής παραπόνων αλλά και η διενέργεια περιοδικών επιτόπιων αιφνιδιαστικών ελέγχων από προσωπικό της εταιρείας στα λεωφορεία.

            Στο θέμα της παρακολούθησης των επιβατών, ο σκοπός της ασφάλειας είναι θεμιτός και νόμιμος, ωστόσο στην συγκεκριμένη περίπτωση η συνεχής παρακολούθησή τους μέσω κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης κρίνεται ως δυσανάλογο μέτρο προστασίας, καθώς ο ίδιος σκοπός   μπορεί να επιτευχθεί με άλλα ηπιότερα μέσα (πχ εσωτερικό σύστημα ειδοποίησης αρχών σε περιπτώσεις κινδύνου, ειδικός συναγερμός σε συνδυασμό με σύστημα γεωγραφικού εντοπισμού  κα). 

 Για τους λOγους αυτΟΥς

 Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων απορρίπτει την αίτηση του Αστικού ΚΤΕΛ Κατερίνης ΑΕ για την εγκατάσταση κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης στα λεωφορεία.

        Ο Αναπληρωτής Πρόεδρος                                                      Η Γραμματέας

     Χρήστος Παληοκώστας                                        Αιμιλία Χρυσοβελίδου