του Νίκου Ταχιάου *
Καθώς κλείνει ο κύκλος μίας κυβερνητικής θητείας, έχω την αίσθηση πως ...
σε ένα κλίμα τεχνητής τοξικότητας που τρέφεται από μία κατασκευασμένη μαυρίλα, κάποιες σκέψεις με χρώμα καταλλαγής, όχι τεχνητό αλλά από καρδίας, δεν βλάπτουν.Όταν αναλάβαμε την διοίκηση της Αττικό Μετρό, το έργο του μετρό της Θεσσαλονίκης είχε να αντιμετωπίσει έναν γόρδιο δεσμό, αυτόν του Σταθμού Βενιζέλου. Δεν είναι του παρόντος να επανέλθουμε στις λεπτές παραμέτρους του προβλήματος και της λύσης που προκρίθηκε. Ήταν περισσότερο από επείγον να ληφθεί μία απόφαση. Οδηγηθήκαμε με απόλυτα τεχνοκρατική κρίση σε αυτήν της προσωρινής απόσπασης και επαναφοράς των αρχαιοτήτων που η ανασκαφή είχε φέρει στο φως. Ακολούθησαν οι αντιδράσεις, η δραματοποίηση, η δικαστική εμπλοκή. Και πάλι δεν χρειάζεται να μείνουμε σε αυτά. Καθένας έχει τις απόψεις του και αρκετοί ανάμεσα σε όσους διαφωνούν με την επιλογή μας, θα παραμείνουν αμετακίνητοι και μετά το τελικό αποτέλεσμα που θα είναι ορατό και αξιολογήσιμο κάπου στα τέλη του ερχομένου Νοέμβρη.
Η πλευρά όσων είχαμε την ευθύνη του έργου υποστηρίζουμε πως δικαιωθήκαμε.
Κατ’ αρχάς, η αποβάθρα του Σταθμού Βενιζέλου έχει κατασκευασθεί μέσα σε εννέα μήνες από το τέλος των αρχαιολογικών εργασιών και επιτέλους, σήμερα, ένας συρμός με φιλοξενούμενους τον Πρωθυπουργό και εκπροσώπους του Τύπου, θα κινηθεί σε όλο το μήκος της βασικής γραμμής. Τις εικόνες, τις λεπτομέρειες και τις εντυπώσεις θα αναζητήσουν οι αναγνώστες στο ρεπορτάζ της ημέρας. Η κρίση, θα είναι δική τους. Δεν υποστηρίζουμε πως το μετρό τελείωσε, ούτε ότι λείπουν μόνο οι επιβάτες καθώς οι συρμοί που ήταν το άλλο «πράγμα» που ενθουσιασμένος, ο υψηλός ομιλητής της παρουσίασης του Σταθμού Σιντριβάνι τον Δεκέμβριο του 2018, διέγνωσε πως απουσιάζει, έχουν προ πολλού παραληφθεί. Ειρήσθω εν παρόδω, ο εν λόγω σταθμός, δηλαδή ό,τι συνιστούσε το απαιτούμενο για την περίσταση σκηνικό, ξηλώθηκε και ξαναφτιάχτηκε!
Στο έργο πραγματοποιούνται ακόμη εργασίες και υπάρχουν και υλικά που είναι καθ’ οδόν. Για παράδειγμα, δεν θα δείτε στα πλάνα τις πύλες εισόδου - εξόδου και τα εκδοτήρια των εισιτηρίων. Η παραλαβή τους θα αρχίσει τον επόμενο μήνα. Δεν θα δείτε όμως ούτε αυτά που ευφυώς ονομάσθηκαν «μουσαμάδες» με σπόνσορα τον επίδοξο προμηθευτή των μηχανημάτων που αναπαριστούσαν. Δεν κρύβουμε τίποτα, δεν μακιγιάρουμε την πραγματικότητα.
Μπορούμε όμως να λέμε πως είμαστε προ του τέλους, ειδικά σήμερα πλέον που και ο διαγωνισμός για την ανάδειξη του αναδόχου που θα αναλάβει την λειτουργία του, πήρε τον δρόμο της κατάληξής του. Μία ιδιωτική εταιρία που ξέρει την δουλειά ενός αυτόματου μετρό και την κάνει ήδη με επιτυχία σε άλλη πόλη του εξωτερικού, θα αναλάβει με απόλυτη ακεραιότητα και διαφάνεια της σχετικής διαδικασίας, την μετακίνηση των επιβατών με τις υψηλότερες απαιτήσεις ασφάλειας και λειτουργικότητας. Το μέλλον είναι χειροπιαστό μπροστά μας!
Επίσης, έχει αρχίσει και η επιστροφή των αρχαίων που αποσπάστηκαν. Μία ομάδα εξειδικευμένων επιστημόνων και τεχνιτών έχει παράλληλα ξεκινήσει και την ανάδειξή τους. Μπορώ να σας βεβαιώσω πως οι ίδιες ακριβώς αρχαιότητες που υποσχόταν ότι θα διατηρήσει η περίφημη in situ κατασκευή, θα είναι εκεί, στην ίδια θέση και στην ίδια στάθμη που ανασκάφηκαν, ορατές όχι μόνο στους χρήστες του σταθμού, αλλά σε όλους τους διερχόμενους. Το ίδιο και στις δύο εισόδους του σταθμού, όπου μόλις τελειώνει η τελευταία ανασκαφή. Μένω εδώ γιατί οι αρχαιολόγοι τα ξέρουν και τα παρουσιάζουν πολύ καλύτερα.
Επιπλέον, χάρις στο μετρό, η Θεσσαλονίκη θα αποκτήσει έναν ανοικτό αρχαιολογικό χώρο σε επαφή με τον Σταθμό Αγίας Σοφίας που με την κατασκευή ενός εντυπωσιακού στεγάστρου θα δημιουργήσει το νέο τοπόσημο της Πλατείας Μακεδονομάχων, δύο νέα μουσεία, το πρώτο στο στρατόπεδο Παύλου Μελά και το δεύτερο στο τριώροφο υπόγειο κτίριο πάνω από το crossover -από το οποίο θα πάρει και την ονομασία του- μπροστά στην βιβλιοθήκη του Α.Π.Θ., τέσσερις επιπλέον σταθμούς με αρχαιολογικά εκθέματα, ενώ θα δει να αποκαθίσταται από το Υπουργείο Πολιτισμού και το Χαμζά-μπεη Τζαμί, aka Αλκαζάρ.
Ας έλθουμε όμως στους συντελεστές του έργου, τους ανθρώπους που συνήθως τα τηλεοπτικά πλάνα αγνοούν, μένοντας στους επώνυμους και τους επίκαιρους.
Δεν θα ισχυριστώ πως το μετρό ταυτίζεται με οποιοδήποτε όνομα. Θα ήταν άδικο και αχάριστο! Μεταξύ των πολιτικών ηγεσιών και των διοικήσεων της Αττικό Μετρό υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έδωσαν την ψυχή τους για το έργο. Αναγνωρίζω και στην προηγούμενη διοίκηση και φυσικά και την τότε κυβέρνηση το μερίδιο τους στην πρόοδο του. Βάζω όμως τον πήχυ στο επίπεδο των πολιτικών και προσωπικών παρεμβολών στην θεσμική αποστολή καθενός και υποστηρίζω πως σε ό,τι αφορά την περίοδο από το φθινόπωρο του 2019 μέχρι και σήμερα, μοναδικό κίνητρο όλων μας υπήρξε η περάτωση ενός έργου που ταλαιπωρήθηκε από πολλές πλευρές και ταλαιπώρησε πολλαπλάσια. Δεν το εργαλειοποιήσαμε, δεν το κάναμε πολιτική ή προσωπική σημαία ή αντίστοιχο ρινγκ και γι’ αυτό δεν επιτρέψαμε να «κολλήσει», δεν το αφήσαμε να επανέλθει στην κατάσταση που το παραλάβαμε όπως θα ευχόταν όσοι με φανατικό ακτιβισμό το επεδίωξαν με αλλεπάλληλες εμπλοκές.
Τελικά, η κατασκευή του μετρό, περισσότερο από κυκλοφοριακή παρέμβαση, αποτελεί ένα άλμα για την Θεσσαλονίκη, μία έξοδο από τον βάλτο της εσωστρέφειας, μία overdose αυτοπεποίθησης. Αυτό είχαμε στο μυαλό μας, μόνο αυτό.
Όσο για τους συντελεστές της τεχνολογικής πλευράς του έργου, η δημοσιοποίηση της γνώσης, της εμπειρίας, αλλά και των νέων τεχνικών που γέννησαν οι απροσδόκητες ανάγκες, όταν έλθει η ώρα, μετά το τέλος του, θα εντυπωσιάσουν. Τα αφήνω για άλλες, εξειδικευμένες σελίδες.
Θα επιμείνω όμως στο πιο ενθαρρυντικό μέρος αυτής της εμπειρίας, αυτό που διδάσκει πως στην ζωή, τίποτε δεν είναι «άσπρο – μαύρο», ακόμη κι όταν ένας δρόμος οδηγεί σε μία διαφορετική κατεύθυνση από αυτήν προς την οποία ξεκινήσαμε. Υπάρχουν μόνο άνθρωποι που επιδιώκουν και κατασκευάζουν την μαυρίλα γιατί αυτή εξυπηρετεί τις αφηγήσεις τους.
Είναι γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ πως πολύ συχνά, μηχανικοί και αρχαιολόγοι έχουμε διαφορετική οπτική των πραγμάτων. Δεν είναι επίσης μυστικό πως στην μεγάλη πλειοψηφία τους, οι αρχαιολόγοι, ανάμεσά τους και αυτοί που εργαζόταν για το έργο, εμφανιζόταν αντίθετοι με την λύση που προκρίθηκε και πως φυσικά, ούτε η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας άλλαξε την γνώμη τους.
Όμως, σε αυτούς τους τελευταίους θα οφείλουμε το τελικό αποτέλεσμα. Ο ίδιος αδυνατώ να αναγνωρίσω στα ανασκαφικά ευρήματα όσα θαυμαστά βλέπουν με την πρώτη ματιά οι αρχαιολόγοι, όσο κι αν με εξιτάρουν οι υποθέσεις και οι περιγραφές τους. Είμαι όμως εντυπωσιασμένος από την αγάπη και την αφοσίωση στην δουλειά τους, κι επίσης από την επιμονή τους ακόμη κι αν αυτή φέρνει συγκρούσεις. Και για να είμαι ξεκάθαρος, δεν αναφέρομαι σε πολιτευόμενους ή συνδικαλιστικές ηγεσίες, αλλά στους αρχαιολόγους και τους άλλων ειδικοτήτων συναδέλφους τους της μελέτης και του πεδίου που μπορεί να διατηρούν τις απόψεις τους, αλλά είναι αφιερωμένοι στην ιερότητα της εργασίας τους και γι’ αυτό δεν αρνούνται να προσφέρουν όλες τις δυνάμεις τους. Ναι, στην Αρχαιολογική Υπηρεσία χρωστάμε πολλά.
Μπροστά στις εκλογές, είναι εύλογο πως ένα έργο που έχει αποκτήσει χαρακτήρα συμβόλου στην Θεσσαλονίκη, αποτελεί αντικείμενο διαφωνιών. Βρίσκω χρήσιμο απ’ όλη αυτήν την εμπειρία που σίγουρα με έχει αγγίξει προσωπικά όσο λίγες, να εξαγάγω την θετική πλευρά: Δεν υπάρχουν «καλοί» και «κακοί», «άσπρο -μαύρο», ούτε μαύρη πραγματικότητα επειδή δεν γίνεται το δικό μας. Το μετρό διαψεύδει τους εραστές της μαυρίλας. Υπάρχουν προπάντων άνθρωποι που μπορούν να δίνουν λύσεις και άνθρωποι που πάντα αναγνωρίζουν και προτάσσουν το κοινό καλό για το οποίο δουλεύουν και το σημαντικότερο, δεν φοβούνται να δουλέψουν. Την Ελλάδα αυτών των ανθρώπων δεν πρέπει να την φοβόμαστε. Ακόμη κι αν δεν ενώνει, ακόμη και μέσα από την διαφωνία, φέρνει αποτέλεσμα. Και αυτό μετράει και μετριέται.
Στην Θεσσαλονίκη δοκιμάστηκαν πολλά. Περισσότερο από την γνώση, δοκιμάστηκαν η ειλικρίνεια, η αφοσίωση και η αποτελεσματικότητα ατόμων και ομάδων. Το μετρό έρχεται επειδή παρά την προπατορική εργαλειοποίησή του, υπήρξαν περίοδοι στην μακρόχρονη περιπέτειά του, που αυτές επικράτησαν. Χαίρομαι που μπορώ βάσιμα να υποστηρίξω πως αυτά τα τελευταία χρόνια ήταν μία τέτοια ευχάριστη δοκιμασία.
*Πρόεδρος της Αττικό Μετρό Α.Ε.