Στο πλαίσιο αυτό, προχώρησε στην υπογραφή σύμβασης με το «Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών» (ΕΠΙΣΕΥ) με σκοπό την εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος με τίτλο: «Εξαγωγή Δεικτών Απόδοσης του Συγκοινωνιακού Έργου της ΟΑΣΑ Α.Ε. και της Στάθμης Εξυπηρέτησης Επιβατών στις Αστικές Συγκοινωνίες Αθηνών με Χρήση Προηγμένων Τεχνικών Αναλυτικής Επεξεργασίας Δεδομένων»
Ο ΟΑΣΑ προχωρά στην συγκεκριμένη κίνηση προκειμένου:
α) να βελτιωθεί ο σχεδιασμός σύμφωνα με τις ανάγκες ζήτησης για τις μετακινήσεις και των ειδικών απαιτήσεων εξυπηρέτησης των επιβατών,
β) να βελτιωθεί η γνώση για τις παραμέτρους απόδοσης των παραγωγικών πόρων στου συστήματος αστικής συγκοινωνίας και να περιγραφεί με ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια ο τρόπος εκπλήρωσης των συμβατικών προβλέψεων για το παρεχόμενο συγκοινωνιακό έργο,
γ) να εντοπιστούν οι εγγενείς αδυναμίες που προκαλούν δυσχέρειες στην εύρυθμη λειτουργία του συστήματος αστικής συγκοινωνίας με κίνδυνο για την ασφάλεια των μεταφορών και το ενδεχόμενο απώλειας των αναμενόμενων εσόδων,
δ) να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες εμπορικής αξιοποίησης και να παραχθούν υπηρεσίες
Αντικείμενο της σύμβασης
Αντικείμενο της προγραμματικής σύμβασης είναι εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος με τίτλο: «Εξαγωγή αναφορών με χρήση τεχνολογιών αναλυτικής επεξεργασίας σε πρωτογενή δεδομένα τηλεμετρίας και επικυρώσεων ηλεκτρονικών εισιτηρίων καθώς επίσης και η ανάπτυξη και παροχή διαδικτυακής διαδραστικής υπηρεσίας εξαγωγής αναφορών με χρησιμοποίηση κατανεμημένων υπολογιστικών συστημάτων διαχείρισης δεδομένων μεγάλης κλίμακας».
Το αντικείμενο του ερευνητικού προγράμματος περιλαμβάνει:
- Ανάλυση και Καταγραφή Ροών Δεδομένων και Συστημάτων Διαχείρισης Δεδομένων από Ετερογενείς Πηγές Επιβατικής Κίνησης (καταγραφή υφιστάμενης κατάστασης)
- Ορισμός Πρότυπων Δεικτών και Αναφορών Επιβατικής Κίνησης
- Καταγραφή διαδικασίας Εξαγωγής Δεικτών και Αναφορών σε Αλγοριθμικό Επίπεδο με Χρήση Συνδυαστικών Πηγών Ετερογενών Δεδομένων.
- Καταγραφή Διαδικασίας Εξαγωγής Δεικτών και Αναφορών σε Συστημικό Επίπεδο με Χρήση Συνδυαστικών Πηγών Ετερογενών Δεδομένων.
- Προτάσεις Βελτιστοποίησης Διαδικασιών Εξαγωγής Δεικτών και Αναφορών σε Συστημικό και Αλγοριθμικό Επίπεδο.
- Σχεδιασμός και Ανάπτυξη πρωτότυπης Διαδραστικής Υπηρεσίας Υπολογισμού και Παρουσίασης Κρίσιμων Δεικτών Απόδοσης του Συγκοινωνιακού Έργου του ΟΑΣΑ και της Στάθμης Εξυπηρέτησης Επιβατών στις Αστικές Συγκοινωνίες Αθηνών με Χρήση Συστημάτων Διαχείρισης Δεδομένων Μεγάλης Κλίμακας.
- Επιπρόσθετα στο Παράρτημα Ι που επισυνάπτεται περιέχει αναλυτική περιγραφή του φυσικού αντικειμένου και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της παρούσας σύμβασης.
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της Σύμβασης
Η διάρκεια της παρούσας σύμβασης είναι 6 μήνες και αρχίζει από την υπογραφή της.
Λόγω της εξειδικευμένης ερευνητικής φύσης του εγχειρήματος συμφωνείται ότι τυχόν αποκλίσεις από το ανωτέρω χρονοδιάγραμμα θα διευθετούνται με πνεύμα καλής πίστης μεταξύ Ο.Α.Σ.Α. και ΕΠΙΣΕΥ. Τυχόν καθυστερήσεις, εκ μέρους του Ο.Α.Σ.Α., ως προς την παροχή των απαραίτητων πληροφοριών θα παρατείνουν αντιστοίχως το χρόνο παράδοσης των Παραδοτέων και τη συνολική διάρκεια της παρούσας, χωρίς να δημιουργούν περαιτέρω χρηματική αξίωση του ΕΠΙΣΕΥ από τον Ο.Α.Σ.Α.
Πόροι- Χρηματοδότηση
Ο συνολικός προϋπολογισμός της εκτέλεσης των προβλεπόμενων στη παρούσα σύμβαση ερευνών ανέρχεται 49.600,00 ευρώ και προβλέπεται να καλύψει όλες τις απαραίτητες αμοιβές και δαπάνες για την υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου χωρίς καμία περαιτέρω επιβάρυνση του Ο.Α.Σ.Α. Α.Ε., έστω και εξ επιγενόμενης αιτίας, και ενδεικτικά:
α) Η αμοιβή του προσωπικού που τυχόν διαθέτει το αντισυμβαλλόμενο μέρος,
β) Κάθε δαπάνη που απαιτείται για την ολοκλήρωση του έργου σύμφωνα με τις προδιαγραφές της παρούσας Σύμβασης,
γ) Κάθε δαπάνη που αφορά οποιονδήποτε τρίτο σχετικό με τις υπηρεσίες αυτές, συμπεριλαμβανομένων των τυχόν εισφορών σε Ασφαλιστικά Ταμεία οποιασδήποτε φύσης, της ασφάλισης έναντι όλων των ατυχημάτων (προσώπων, περιουσιών κλπ.) ή υποχρεώσεων έναντι τρίτων κατά την εκτέλεση των υπηρεσιών της παρούσης ή εξ αφορμής αυτών.
Οι δαπάνες αυτές, που είναι κατ’ ουσίαν τα λειτουργικά έξοδα για την υλοποίηση της παρούσας προγραμματικής σύμβασης, δεν έχουν το χαρακτήρα ανταλλάγματος, καθ’ ότι οι συμβαλλόμενοι υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και δεν ασκούν κερδοσκοπική δραστηριότητα.
Πώς θα αντληθούν τα στοιχεία
Το αντικείμενο της παρούσας σύμβασης (ερευνητικό έργο) είναι ο σχεδιασμός ενός πρωτότυπου συστήματος για την συλλογή πρωτογενών ετερογενών (δηλαδή που προέρχονται από διαφορετικές πηγές) δεδομένων που αφορούν το συγκοινωνιακό έργο του ΟΑΣΑ, την ανάλυση/σύνθεση των δεδομένων αυτών και την εξαγωγή δεικτών απόδοσης του έργου μέσω διαδραστικών γραφικών εργαλείων που προσφέρονται μέσω διαδικτυακών υπηρεσιών.
Ο όγκος των δεδομένων που παράγεται από την επιχειρησιακή λειτουργία του ΟΑΣΑ ολοένα και αυξάνεται με το πέρασμα του χρόνου είτε μέσω της προσθήκης νέων πηγών δεδομένων είτε μέσω της αύξησης του ρυθμού παραγωγής τους. Αυτή η αύξηση απαιτεί κατανεμημένες τεχνικές τόσο για την αποθήκευση όσο και για την αποδοτική επεξεργασία τους. Συστήματα και προγραμματιστικά πλαίσια που υποστηρίζουν τέτοιου είδους τεχνικές προσφέρουν τη δυνατότητα κλιμάκωσης, καθιστώντας το προτεινόμενο σύστημα έτοιμο για να αποθηκεύσει και να επεξεργαστεί στο μέλλον ακόμα περισσότερα δεδομένα και να εφαρμόσει σε αυτά εξελιγμένους και υπολογιστικά απαιτητικούς αλγορίθμους.
Στην καρδιά της προτεινόμενης λύσης υπάρχει μια υποδομή που βασίζεται σε εργαλεία και συστήματα διαχείρισης δεδομένων μεγάλης κλίμακας (Big Data).
Προτεινόμενοι Δείκτες Παρακολούθησης
Παρακάτω αναφέρουμε τους δείκτες που θα παρακολουθούνται από την προς ανάπτυξη υπηρεσία.
- Οχήματα σε λειτουργία
- Οδηγοί σε υπηρεσία
- Εκτελούμενες βάρδιες οδηγών
- Εκτελούμενα οχηματοχιλιόμετρα
- Εκτελούμενες ολικές οχηματοώρες
- Επιβιβάσεις-αποβιβάσεις (ανά στάση, δρομολόγιο, γραμμή)
- Αριθμός μετεπιβιβάσεων (από/προς ανά μέσο/γραμμή)
- Επιβατοχιλιόμετρα
- Μεταφερόμενοι επιβάτες (φόρτος = μ.ο. πληροτήτων)
- Πληρότητα οχημάτων ΟΣΥ σε ποσοστό κάτω του 50%, μεταξύ 50%-65%, μεταξύ 65%-80% και άνω του 80% ανά ώρα, όχημα, γραμμή και κατεύθυνση.
- Επικυρώσεις ΟΣΥ ανά ώρα, στάση, όχημα, γραμμή και κατεύθυνση.
- Επικυρώσεις ΣΤΑΣΥ (μετρό+τραμ) ανά ώρα, σταθμό/στάση, γραμμή και κατεύθυνση.
- Συνολικές ώρες λειτουργίας οχημάτων ΟΣΥ σε έμφορτο δρομολόγιο.
- Μέσο ποσοστό προσφερόμενης μεταφορικής ικανότητας (επιβατοθέσεις)
- Μέσο ποσοστό εκτέλεσης των δρομολογίων
- Μέση απόκλιση ώρας αναχώρησης των δρομολογίων από αφετηρία και από τέρμα (αξιοπιστία)
- Μέση συχνότητα εξυπηρέτησης (χρονοαποστασεις)
- Ολικός και μέσος χρόνος αναμονής στις στάσεις
- Ολικός και μέσος καθαρός χρόνος διαδρομής δρομολογίων
- Μέση ταχύτητα διαδρομής ανά γραμμή/κατεύθυνση
- Μέση ταχύτητα ή/και χρόνος διαδρομής για επιλεγμένο οδικό τμήμα (μεταξύ στάσεων)
- Δρομολόγια για τα οποία αναφέρθηκαν από τον φορέα γεγονότα εκτέλεσης ανά κατηγορία συμβάντος (π.χ. τροχαίο, κυκλοφοριακό)
- Έκτακτα δρομολόγια με ανάθεση από τον φορέα εκτός προγραμματισμού υπηρεσιών ΟΑΣΑ (ενισχυτικά)
- Δρομολόγια με κανονιστική ενέργεια από τον φορέα (π.χ. μεταβολή χρονοπρογραμματισμού ΟΑΣΑ)
Τηλεματική σε κατάλληλη ψηφιακή μορφή
Για τους δείκτες που η θεματική τους σχετίζεται με την επιβατική κίνηση στα ΜΜΜ θα αξιοποιούνται όλες οι διαθέσιμες πηγές δεδομένων (Τηλεματική & ΑΣΣΚ ή και πρόσθετες πηγές σε κατάλληλη ψηφιακή μορφή), είτε αυτόνομα, είτε σε συνδυασμό αυτών (π.χ. εκτίμηση επικυρώσεων ανά δρομολόγιο γραμμής / μακροσκοπική εκτίμηση εισιτήριο-διαφυγής κλπ.).
Ειδικά για την Ο.ΣΥ. οι επικυρώσεις των ηλεκτρονικών εισιτηρίων (ΑΣΣΚ) θα αντιστοιχίζονται ανά ώρα, στάση, γραμμή και κατεύθυνση (διαθέσιμες διαστάσεις – dimensions) με βάση τον προγραμματισμό και τα καταγεγραμμένα γεγονότα των δρομολογημένων οχημάτων από την Τηλεματική.
Ειδικά για τα Μέσα Σταθερής Τροχιάς (κυρίως τις 3 γραμμές μετρό) για τα οποία δεν υπάρχουν για την ώρα διαθέσιμα στοιχεία τηλεματικής (δηλ. στοιχεία κίνησης των συρμών σε πραγματικό χρόνο) η ανάλυση εκτός των θεωρητικών δεδομένων προγραμματισμού (συχνότητες, χωρητικότητα συρμών), θα βασιστεί αμιγώς στα δεδομένα επικυρώσεων του ΑΣΣΚ. Λόγω της κρισιμότητας του δικτύου του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου για την συνολική κατάσταση και απόδοση του συστήματος των αστικών συγκοινωνιών η ανάλυση θα επικεντρώσει σε δύο κατευθύνσεις που αν και σχετίζονται αναμεταξύ τους παρουσιάζουν ειδοποιό ενδιαφέρον για την εκτίμηση της παρεχόμενης στάθμης εξυπηρέτησης:
Εκτίμηση Πληρότητας Συρμών
Σχετικά με την ανάγκη επεξεργασίας των επικυρώσεων του ΑΣΣΚ, με στόχο την εκτίμηση της πληρότητας των συρμών των ΜΣΤ (Γραμμές Μετρό 1,2,3) σε καθημερινή βάση η μεθοδολογία που θα ακολουθείται συνοψίζεται ως εξής:
- Τα δεδομένα εισόδου είναι ο Πίνακας Προέλευσης-Προορισμού O-D ανά σταθμό μετρό και ανά ώρα. Οι Πίνακες αυτοί προκύπτουν από τα πρωτογενή δεδομένα επικυρώσεων εισόδου-εξόδου στις πύλες των σταθμών του μετρό.
- Στην συνέχεια τα στοιχεία αυτά θα εισάγονται σε λογισμικό για να εκτιμηθούν οι μεταφερόμενοι επιβάτες μεταξύ των σταθμών ανά ώρα και κατεύθυνση γραμμής μετρό.
- Επιπλέον θα υπολογίζεται, βάσει της υφιστάμενης προγραμματισμένης συχνότητας κάθε γραμμής ανά ώρα, η χωρητικότητα των γραμμών μετρό.
- Τέλος θα υπολογίζεται η εκτιμώμενη πληρότητα των συρμών σε κάθε τμήμα μεταξύ σταθμών διαιρώντας τους μεταφερόμενους επιβάτες με τη διαθέσιμη χωρητικότητα τους.
Επιπλέον από τα επεξεργασμένα δεδομένα να προκύπτουν χρήσιμα στατιστικά μεγέθη όπως:
- Επιβατική κίνηση ανά γραμμή μετρό και ανά σταθμό και σε επιλεγμένες ώρες αιχμής και ανά κατεύθυνση
- Κατανομή προορισμών εισερχόμενων επιβατών ανά σταθμό εντός της ημέρας με έμφαση σε προορισμούς μετεπιβίβασης Μετρό, ΟΣΥ, Τραμ, Προαστιακού
- Εισιτηριοδιαφυγή με βάση την ημερήσια πληρότητα της γραμμής και τον αριθμό των επικυρώσεων.
Τα αποτελέσματα θα τροφοδοτούν κατάλληλα την σύνθεση αυτοματοποιημένων αναφορών και διαγραμμάτων, όσον αφορά δείκτες πληρότητας (πχ μέγιστη πληρότητα, κρίσιμα τμήματα και ποια ώρα, ποσοστό τμημάτων της γραμμής με πληρότητα >=65% ή 50% κλπ). Θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας αναφορών από των χρήστη και την αυτοματοποιημένη χρήση τους στα πρότυπα ενός εργαλείου BΙ.
Εκτίμηση φόρτισης Επιβατών στους σταθμούς (πλατφόρμες)
Σχετικά με την ανάγκη επεξεργασίας των επικυρώσεων του ΑΣΣΚ, με στόχο την εκτίμηση της φόρτισης επιβατών στις πλατφόρμες των σταθμών των ΜΣΤ (Γραμμές Μετρό 1,2,3) σε καθημερινή βάση η μεθοδολογία που θα ακολουθείται συνοψίζεται ως εξής:
- Τα δεδομένα εισόδου είναι τα πρωτογενή δεδομένα επικυρώσεων εισόδου-εξόδου στις πύλες των σταθμών του μετρό.
- Στην συνέχεια τα στοιχεία αυτά θα εισάγονται σε λογισμικό για να εκτιμηθούν οι επιβιβάσεις/αποβιβάσεις σε κάθε σταθμό ανά ώρα και κατεύθυνση γραμμής μετρό.
- Επιπλέον θα υπολογίζεται η διαθέσιμη χωρητικότητα των αποβαθρών κάθε σταθμού βάσει των διαστάσεων κάθε αποβάθρας και των υφιστάμενων περιορισμών τήρησης αποστάσεων.
- Τέλος θα υπολογίζεται η εκτιμώμενη φόρτιση των αποβαθρών κάθε σταθμού διαιρώντας τους επιβιβαζόμενους/αποβιβαζόμενους επιβάτες με τη διαθέσιμη χωρητικότητα των αποβαθρών.