Η κρίση του κορωνοϊού και το μέλλον των μεταφορών με λεωφορεία

Γράφει ο Σάκης Γεωργιάδης

Η πρόσφατη πανδημία covid-19, φέρνει τον κλάδο των επιβατικών μεταφορών, ενώπιον πολλαπλών προκλήσεων, σε όλους τους τομείς:
επηρεάζει και τον κλάδο των αστικών λεωφορείων, αλλά και των υπεραστικών πούλμαν και των τουριστικών λεωφορείων.

Δεδομένου ότι ο κλάδος, απασχολεί 12 εκατομμύρια εργαζόμενους παγκοσμίως και εισφέρει το 8% περίπου του παγκόσμιου Α.Ε.Π., το μέλλον του, είναι συνυφασμένο με το μέλλον της οικονομίας διεθνώς.

Κατά την άποψή μου, τα στοιχεία που "πέφτουν" στο τραπέζι της συζήτησης στην παγκόσμια κοινότητα του κλάδου των λεωφορείων, είναι τα εξής:

Αστικό λεωφορείο

Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, η κίνηση των αστικών λεωφορείων σε όλο τον κόσμο, έπεσε δραματικά, σε ορισμένες χώρες σε ποσοστά πάνω από 90%. Μόλις όμως αρθούν οι περιορισμοί, κάτι που άρχισε να συμβαίνει ήδη, τα αστικά λεωφορεία θα αρχίσουν να κινούνται ξανά στους γνώριμους ρυθμούς συχνότητας. Το αστικό λεωφορεία, ως μέσο μαζικής μεταφοράς έχει μεγάλη πιθανότητα να λάβει προτεραιότητα στα σχέδια για να λειτουργήσει ξανά η οικονομία. Οι επενδύσεις στις δημόσιες συγκοινωνίες παρέχουν συνήθως μεγάλα οικονομικά οφέλη.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν νέα δεδομένα, που ενδέχεται να επηρεάσουν τη χρήση των δημόσιων μεταφορών, όπως οι πολιτικές «εργασίας από το σπίτι / τηλεργασίας».
Εύλογα αναρωτιούνται όλοι οι άνθρωποι του κλάδου των αστικών μεταφορών, εάν οι νέες μορφές εργασίας ήρθαν για να μείνουν, οπότε θα μειωθεί η ζήτηση υπηρεσιών αστικής μεταφοράς, εφόσον όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα εργάζονται από το σπίτι.
Η κοινωνική αποστασιοποίηση, στην οποία προτρέπουν οι λοιμωξιολόγοι, προφανώς θα διαρκέσει πολύ. Επομένως, γεννάται κι ένα ακόμη ερώτημα: θα συνεχίσουν να δέχονται οι επιβάτες να επιβιβάζονται σε υπερπληρωμένα οχήματα, όπως συνέβαινε μέχρι το διάστημα πριν την πανδημία;
Η πιθανότερη απάντηση είναι «όχι», καθώς οι άνθρωποι γίνονται πιο αρνητικοί στο ενδεχόμενοι να χρησιμοποιούν «γεμάτα» λεωφορεία, τότε, πρόκειται για θετική -από πλευράς ζήτησης λεωφορείων- εξέλιξη. Οι πάροχοι συγκοινωνιών θα χρειάζονται περισσότερα λεωφορεία για να καλύψουν την ίδια ζήτηση, αφού θα διαθέτουν λιγότερη μεταφορική ικανότητα ανά όχημα, όπως συμβαίνει κατά τη διάρκεια περιορισμού πληρότητας στο 50% των θέσεων.
Άλλο ένα ερώτημα που γεννάται, είναι οι επιπτώσεις που θα έχει η κοινωνική αποστασιοποίηση, στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών. Θα επιταχύνει ή θα επιβραδύνει τη διαδικασία ηλεκτροκίνησης; Ορισμένες χώρες και πόλεις με ισχυρή οικονομία, που επενδύουν στην ηλεκτροκίνηση, ενδέχεται να αυξήσουν τις επενδύσεις, εάν αποτελούν μέρος των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης.
Κάποιες άλλες χώρες, με μικρό Α.Ε.Π. ή δημοσιονομικές δυσκολίες, ίσως θέσουν σε αναμονή τα σχέδια ηλεκτροκίνησης, λόγω των κενών στην οικονομία, που πρέπει να καλυφθούν. Θα τεθεί με λίγα λόγια, θέμα προτεραιοτήτων.

Υπεραστικά και τουριστικά λεωφορεία

Εντελώς διαφορετική είναι η κατάσταση στον τομέα των πούλμαν και του τουρισμού. Αυτοί οι τομείς πλήττονται περισσότερο. Τα λεωφορεία στέκονται ακίνητα εδώ και τρεις μήνες, έχουν σταθμεύσει στα αμαξοστάσια των εταιρειών. Έτσι, το ερώτημα είναι πόσο γρήγορα μπορούμε να επιστρέψουμε στους παλιούς ρυθμούς ζήτησης; Θα υπάρξουν μόνιμες αλλαγές στον τρόπο συμπεριφοράς των τουριστών και στον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησής μας; Τι γίνεται με τους κανονιστικούς περιορισμούς; Πόσο ασφαλείς θα αισθάνονται πλέον οι επιβάτες σε ένα τουριστικό λεωφορείο, ταξιδεύοντας επί 5-10 ημέρες, με 40 ή 50 άλλους συνταξιδιώτες; Θα αλλάξει ο διεθνής τουρισμός σε εθνικό τουρισμό;

Λογικά, πολλές εταιρείες εκμετάλλευσης τουριστικών λεωφορείων, θα χρεοκοπήσουν. Από την άλλη, θα σημειωθεί υπερχείλιση μεταχειρισμένων οχημάτων προς πώληση, με αποτέλεσμα την πτώση της τιμής των μεταχειρισμένων τουριστικών λεωφορείων και αυτό γεννά ευκαιρίες, όπως κάθε κρίση.
Άλλη μια παράμετρος, που θα καθορίσει το μέλλον των υπεραστικών και τουριστικών λεωφορείων, είναι το κόστος των αεροπορικών εισιτηρίων. Πολλές αεροπορικές εταιρείες καταγράφουν τεράστιες ζημίες και δεν μπορούν να επιμείνουν σε πολιτικές χαμηλού κομίστρου. Έτσι, μια μερίδα επιβατών με «μεσαίο ή μικρό πορτοφόλι», ίσως κατευθυνθεί στα υπεραστικά ή τουριστικά λεωφορεία. Κομβικό ρόλο στην παράμετρο αυτή του ανταγωνισμού, θα παίξει η στήριξη του κράτους στις αεροπορικές εταιρείες.

Κατασκευαστές

Για τους κατασκευαστές λεωφορείων, τα νέα είναι καλά και κακά:

Τα καλά νέα είναι ότι αυξάνεται η ζήτηση σε καινούρια συστήματα λεωφορείων, που σχετίζονται με την αντιμετώπιση επιδημιών, όπως αυτόματα συστήματα απολύμανσης, κάμερες ανίχνευσης θερμοκρασίας σώματος και άλλοι αυτοματισμοί.

Από την άλλη, οι κατασκευαστές άρχισαν ήδη να σχεδιάζουν λεωφορεία προσαρμοσμένα στην κοινωνική αποστασιοποίηση, όπως λεωφορεία μονής σειράς καθισμάτων, ατομικού εξαερισμού και κλιματισμού.

Τα κακά νέα είναι ότι στον τομέα της ζήτησης καινούριων τουριστικών λεωφορείων, η πτώση θεωρείται δεδομένη σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.

Επίλογος

Η σφαίρα που προβλέπει το μέλλον των μεταφορών είναι θολή. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα πράγματα δεν θα είναι ποτέ ξανά όπως ήταν πριν τον SARS-Covid-19…